Με 9 προγράμματα που πραγματοποιούνται ήδη σε 8 νησιά ξεκίνησε η νέα πρωτοβουλία του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, που έχει ως στόχο την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς των Κυκλάδων.

Αμοργός, Πάρος, Μύκονος, Σίκινος, Κέα, Ανδρος, Δονούσα και Ιος αποτελούν τους πρώτους σταθμούς της νέας πρωτοβουλίας του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης με τίτλο Cycladic Identity, ενώ ήδη έχουν ξεκινήσει οι διεργασίες για να επιλεγούν οι επόμενοι. Πρόκειται για μια πλατφόρμα προσέλκυσης χορηγιών και δωρεών, που θα συγκεντρώνει πόρους, οι οποίοι θα κατανέμονται σε προγράμματα που υλοποιούνται από φορείς που δραστηριοποιούνται στα νησιά. Αξονες προτεραιότητας αποτελούν ο Πολιτισμός, η Βιοποικιλότητα και η Αϋλη Πολιτιστική Κληρονομιά, ως δομικά στοιχεία της κυκλαδικής ταυτότητας, τα οποία κινδυνεύουν από τον σαρωτικό υπερτουρισμό, την εγκατάλειψη των παραδοσιακών πρακτικών και την κλιματική αλλαγή.

Οπως τόνισε η κυρία Σάντρα Μαρινοπούλου, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του Μουσείου, στόχος είναι «οι φορείς που επιλέγονται να διαθέτουν καλά οργανωμένες δράσεις με σημαντικό θετικό αντίκτυπο και βιώσιμα αποτελέσματα». Η αξιολόγηση των προτάσεων προς χρηματοδότηση γίνεται από την Επιστημονική Επιτροπή, η οποία συγκροτείται από τέσσερα μέλη: τους δρα Δημήτρη Αθανασούλη, διευθυντή Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, δρα Μάικλ Μπόιν, ανώτερο ερευνητικό συνεργάτη, Science and Technology in Archaeology and Culture Research Center, στο The Cyprus Institute, Δημήτρη Καραβέλλα, γενικό διευθυντή WWF Ελλάς, και δρα Αγγελική Κοσμοπούλου, αρχαιολόγο, εκτελεστική διευθύντρια Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης. Στην τελική επιλογή των προτάσεων συμμετέχει η Συμβουλευτική Επιτροπή της πρωτοβουλίας, η οποία παρέχει, από τη σύλληψή της ως ιδέας, σημαντική χρηματοδότηση και συμβάλλει στη χάραξη στρατηγικής.

Ανοιχτή πρόσκληση

Στο ξεκίνημα της δράσης του, το Cycladic Identity απηύθυνε ανοιχτή πρόσκληση γνωριμίας στους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης των νησιών, παρουσιάζοντας το όραμα και τον μηχανισμό λειτουργίας. Παράλληλα, στις αρχές του χρόνου, συνομίλησε με φορείς, τους οποίους και κάλεσε να υποβάλουν προτάσεις χρηματοδότησης προγραμμάτων. Ειδικότερα, προσκάλεσε 34 φορείς που δραστηριοποιούνται στις Κυκλάδες και δέχθηκε 24 αιτήσεις προγραμμάτων που κάλυπταν γεωγραφικά 14 νησιά.

Οι αιτήσεις αυτές αξιολογήθηκαν βάσει προκαθορισμένης λίστας κριτηρίων από τα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής και στις 31 Μαρτίου προκρίθηκαν 9 πρoγράμματα στα 8 προαναφερθέντα νησιά των Κυκλάδων (στην Κέα λειτουργούν δύο προγράμματα):

Τα προγράμματα

• «Αϋλη πολιτιστική κληρονομιά Αμοργός – Καταγραφή Παραδόσεων»

Φορέας: Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Αμοργού

Μέσα από τη συνεργασία με τοπικούς φορείς, οργανώσεις νέων και γυναικών, υπό τον συντονισμό του ΔΗΚΕΑ, πραγματοποιείται η καταγραφή προφορικών μαρτυριών γηραιών Αμοργινών, με σκοπό να διασωθεί ο πλούτος ιστορίας και παραδόσεων του νησιού.

• «Παραδοσιακές πρακτικές διαχείρισης νερού στον κεντρικό ορεινό όγκο της Ανδρου: δράσεις καταγραφής, διαφύλαξης, ερμηνείας και ανάδειξης»

Φορέας: Ερευνητικό Κέντρο Ανδρου (EKA)

Η διαχείριση των επιφανειακών υδάτων της Ανδρου αποτελεί μια πατροπαράδοτη τελετουργική διαδικασία, μια εθιμική πρακτική, η οποία φαίνεται να μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά συνδεόμενη με την ιδιοκτησία. Καταγράφονται αλλά και ασκούνται έως τις μέρες μας στην Ανδρο τα λεγόμενα δικαιώματα νερού.

• «Δημιουργία ιστότοπου (website) για τη φιλοξενία, συντήρηση και ανάδειξη του αρχείου προφορικής ιστορίας Δονούσας».

Φορέας: Πολιτιστικός Περιβαλλοντικός Σύλλογος Δονούσας «Ποσειδών»

Από το 2007 σε συνεργασία με τη δημιουργική ομάδα Media Dell Arte έχει ξεκινήσει η καταγραφή συνεντεύξεων των γηραιότερων κατοίκων της Δονούσας. Οι συνεντεύξεις αυτές απομαγνητοφωνούνται και αρχειοθετούνται δημιουργώντας το Αρχείο Προφορικής Ιστορίας Δονούσας. Με τη χρηματοδότηση θα δημιουργηθεί ένα website, όπου θα ενταχθεί όλο αυτό το υλικό. Παράλληλα θα παρουσιαστεί το γενεαλογικό δέντρο της Δονούσας ξεκινώντας από τους πρώτους κατοίκους.

• «Το βλέμμα της νεότητας στις Κυκλάδες» (Cycladic Youth Gaze)

Φορέας: Cinemathesis

Το πρόγραμμα αφορά κινηματογραφικό εκπαιδευτικό εργαστήρι για μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Ιου. Αποτελεί πρόσκληση στους εφήβους του νησιού να εμπλακούν με τις Καλές Τέχνες, ειδικότερα με την τέχνη του κινηματογράφου, και μέσα από εξειδικευμένες, οπτικοακουστικές, βιωματικές δραστηριότητες να γυρίσουν ένα video art μονόλεπτο μονοπλάνο ο καθένας, ώστε να αποκαλύψουν την αθέατη πλευρά του νησιού τους, δημιουργώντας το δικό τους έργο τέχνης, μέσα από ένα «μωσαϊκό» καταγραφών.

• «Καταγραφή παραδοσιακών οργανοπαικτών της Κέας για τη διάσωση, διατήρηση και ανάδειξη της παραδοσιακής μουσικής ως άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς»

Φορέας: Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Κέας

Το νησί της Κέας έχει συμβάλει στην παραδοσιακή μουσική της Ελλάδας προσφέροντας εξαιρετικούς οργανοπαίκτες και μουσικούς, οι οποίοι έχουν επηρεαστεί τόσο από τη θαλασσινή όσο και από τη στεριανή μουσική παράδοση. Το χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί λαμβάνοντας ως προτεραιότητα την καταγραφή των εναπομεινάντων παραδοσιακών δεξιοτεχνών μουσικών της Κέας που έχουν αναπτύξει ένα ιδιαίτερο και πολυμορφικό τρόπο παιξίματος, με στόχο αυτό να καταγραφεί, να διασωθεί και να αναδειχθεί.

• «Ακούστε την ιστορία…»

Φορέας: Κέντρο Μελέτης και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών

Το πρόγραμμα απαντά στην ανάγκη να αναγνωριστεί και να διαδοθεί η άυλη πολιτιστική κληρονομιά της Κέας με έναν σύγχρονο και διασκεδαστικό τρόπο, εύκολο και προσιτό σε μικρούς και μεγάλους, σε συνδυασμό με την ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος, των δομημένων χώρων με γραφικά χαρακτηριστικά και των σημείων πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Η υλοποίηση του χρηματοδοτούμενου προγράμματος περιλαμβάνει την παραγωγή 20 podcasts ιστοριών, με πρωτότυπες μουσικές συνθέσεις, που σχετίζονται με την προφορική παράδοση και τη μυθολογία της Κέας.

• «Εξιστορώντας και καταγράφοντας την τέχνη της ξερολιθιάς»

Φορέας: Κοινωφελής Δημοτική Επιχείρηση Περιβάλλοντος, Παιδείας και Ανάπτυξης Μυκόνου

Οι ξερολιθιές, γνωστές και ως «πεζούλες», εξυπηρετούν τη συγκράτηση του νερού και καθορίζουν ιδιοκτησιακά όρια οικοπέδων. Διατηρούνται στην πλειονότητά τους σε μέτρια κατάσταση, καθώς δεν χρησιμοποιούνται συχνά, λόγω της σταδιακής εγκατάλειψης των καλλιεργειών, η οποία οδήγησε στη μειωμένη μεταβίβαση της γνώσης κατασκευής από γενιά σε γενιά. Η πρόταση αφορά τη δημιουργία μιας ιστοσελίδας, ενός διαδικτυακού ψηφιακού αποθετηρίου με την καταγραφή παλαιών μαστόρων και τεχνικών δόμησης και ενός «πιλοτικού» εργαστηρίου ξερολιθιάς, για τη διάσωση και μεταβίβαση στις επόμενες γενιές.

• «Αρχαία Λατομεία Πάρου – Ευστάθεια και επισκεψιμότητα υπόγειων στοών»

Φορέας: Πάρκο Αρχαίων Λατομείων Μαρμάρου Πάρου AMKE

Τα Αρχαία Λατομεία μαρμάρου της Πάρου στο Μαράθι, και ειδικότερα τα μνημεία των υπόγειων στοών εξόρυξης (λατομεία Νυμφών και Πανός), αποτελούν το επίκεντρο μιας πολιτιστικής κληρονομιάς παγκόσμιας σημασίας. Διατηρούνται σε καλή κατάσταση και ήταν μέχρι πρόσφατα επισκέψιμα σε έναν κατά τα λοιπά μη οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο, η εμφάνιση όμως προβλημάτων ευστάθειας στη βραχόμαζα οδήγησε την αρμόδια ΕΦΑΚΥΚ στην περίφραξη της περιοχής και στην απαγόρευση της εισόδου. Η χρηματοδότηση αφορά την υλοποίηση του πρώτου σταδίου σειράς μελετών και παρεμβάσεων στα Αρχαία Λατομεία, που στόχο έχουν την προστασία και ανάδειξή τους και την επαναφορά της πρόσβασης επισκεπτών σε αυτά.

• «Μονοπάτια Πολιτισμού στη Σίκινο: Δημιουργία εφαρμογής πλοήγησης και πληροφόρησης»

Φορέας: Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ)

Τα δίκτυα μονοπατιών στα νησιά των Κυκλάδων αποτελούν μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς και της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας του τόπου. Τα μονοπάτια διαμορφώθηκαν με μόχθο και καλαισθησία από τους κατοίκους τους μέσα στους αιώνες. Στόχος του χρηματοδοτούμενου προγράμματος είναι η δημιουργία εφαρμογής «Μονοπάτια Πολιτισμού Σίκινος / Sikinos paths».

Πηγή: tovima.gr